Q&A

ความแข็ง (ความต้านทานต่อการขีดข่วน) หมายถึง ความสามารถของแร่ในการต้านทานต่อการขีดข่วน ไม่ใช่ความเปราะหรือความง่ายในการแตกหัก คุณสมบัตินี้ถูกกำหนดโดย ความแข็งแรงของพันธะระหว่างอะตอมในโครงสร้างผลึกของแร่

ตารางความแข็งของโมห์ส (Mohs Hardness Scale) พัฒนาโดย Friedrich Mohs ในปี 1812 ตารางนี้จัดอันดับ 10 แร่ที่พบได้บ่อย จากอ่อนที่สุด (1) ไปถึงแข็งที่สุด (10) โดยแร่ที่มีค่าความแข็งสูงกว่าสามารถขีดข่วนแร่ที่มีค่าต่ำกว่าได้

ปัจจัยที่มีผลต่อความแข็ง

• โครงสร้างอะตอม พันธะที่แข็งแรง = แร่ที่แข็งขึ้น เช่น เพชร (พันธะโควาเลนต์) เป็นแร่ที่แข็งที่สุด, ทัลก์ (พันธะวานเดอร์วาลส์ที่อ่อนแอ) เป็นแร่ที่อ่อนที่สุด

• สิ่งเจือปน (Impurities) แร่บางชนิดอาจดูแข็งหรืออ่อนขึ้นหากมี ธาตุแปลกปลอมอยู่ในโครงสร้าง

• การผุพังและการเปลี่ยนแปลงทางเคมี แร่สามารถอ่อนตัวลง เมื่อถูกน้ำ อากาศ หรืออุณหภูมิเปลี่ยนแปลงเป็นเวลานาน

ประกายความแวววาว (Luster) หมายถึง ลักษณะการสะท้อนแสงของผิวแร่ ซึ่งช่วยกำหนดว่าแร่จะดูแวววาวเหมือนโลหะ ใสเหมือนแก้ว หรือหมองด้าน โดยความเป็นประกายนั้นจะไม่เกี่ยวข้องกับสี แร่สองชนิดอาจมีสีเดียวกันแต่มีความวาวต่างกันได้

ประเภทหลักของประกายความแวววาว

1. ประกายแบบโลหะ (Metallic Luster) เงางามและสะท้อนแสงคล้ายโลหะ ตัวอย่างเช่น

• ทองคำ (Gold, Au) – เงาสีทองสดใส

• ไพไรต์ (Pyrite, FeS₂) – เรียกว่า “ทองคนโง่” เพราะมีสีเหลืองทองและประกายแบบโลหะ

• กาลีนา (Galena, PbS) – มีประกายสีเทาคล้ายตะกั่ว

2. ประกายกึ่งโลหะ (Submetallic Luster) มีความมันวาวน้อยกว่าประกายแบบโลหะ ตัวอย่างเช่น

• แมกนีไทต์ (Magnetite, Fe₃O₄) – ดูคล้ายโลหะแต่มีความหมองเล็กน้อย

• สฟาเลอไรต์ (Sphalerite, ZnS) – มีความวาวระหว่างโลหะกับเรซิน

3. ประกายไม่เหมือนโลหะ (Non-Metallic Luster) แร่ในกลุ่มนี้ ไม่ดูเหมือนโลหะ และมีประกายที่แตกต่างหลากหลายมากขึ้น

แนวแตกเรียบ (Cleavage) หมายถึง ลักษณะการแตกของแร่ตามแนวระนาบที่เป็นจุดอ่อนในโครงสร้างอะตอมของเขา โดยแนวแตกของแร่มักจะมีผิวแตกที่เรียบและเป็นระเบียบ ไม่ใช่แตกแบบสุ่ม แนวแตกเหล่านี้ถูกกำหนดโดยการจัดเรียงของอะตอมภายในแร่ไว้แล้วค่ะ

ประเภทของแนวแตกเรียบ

แร่แต่ละชนิดมีแนวแตกที่แตกต่างกัน โดยสามารถจำแนกตามจำนวนทิศทางและมุมระหว่างแนวแตก

1. แนวแตกสมบูรณ์แบบ (Perfect Cleavage) แตกตัวเป็นแนวระนาบเรียบเสมอ

• ตัวอย่าง: แร่ไมกา (Muscovite & Biotite) → แตกเป็นแผ่นบางได้ง่ายเนื่องจากมีแนวแตกเพียงทิศทางเดียว

2. แนวแตกดี (Good Cleavage) แตกเป็นแนวระนาบเรียบเป็นส่วนใหญ่ แต่อาจมีบางส่วนแตกไม่เป็นระเบียบ

• ตัวอย่าง: แร่เฟลด์สปาร์ (Feldspar) → มีแนวแตกสองทิศทาง ตั้งฉากกันเกือบ 90°

3. แนวแตกไม่ชัดเจนหรือไม่มีแนวแตก (Poor or Indistinct Cleavage) แตกแบบขรุขระ ไม่เป็นแนวระนาบที่ชัดเจน

• ตัวอย่าง: แร่อะพาไทต์ (Apatite) → อาจมีแนวแตกบ้างแต่โดยรวมแล้วมักจะแตกแบบไม่เป็นระเบียบ