Ammonite

ฟอสซิลแอมโมไนต์ (Ammonite)

แอมโมไนต์ คือสัตว์ประเภท cephalopods ชนิดหนึ่ง สามารถพบได้หลายที่บนโลกรวมทั้งประเทศไทย เมื่อประมาณ 66 ล้านปีก่อน ดาวเคราะห์น้อยพุ่งชนโลกและสภาพอากาศที่เย็นลงอาจทำให้แอมโมไนต์สูญพันธุ์ และเมื่อเวลาผ่านไปหลายพันปีแอมโมไนต์สองสายพันธุ์ ได้แก่ Placenticeras meeki และ P. intercalare ค่อย ๆ เปลี่ยนเป็นฟอสซิลที่มีสีสันสวยงามอย่างช้า ๆ เรียกว่า Ammolite ในสมัยก่อนชาวอเมริกันพื้นเมืองมักสวมใส่เพื่อนำโชคขณะล่าสัตว์

Ammolite เป็นอัญณีชนิดใหม่ในตลาดอัญมณีโลก (ตั้งแต่ช่วงปี 1960) โดยเป็นแร่อะราโกไนต์ที่อยู่ในเปลือกหอยแอมโมไนต์ที่กลายเป็นฟอสซิลเหลือบสีรุ้ง ซึ่งขุดได้ครั้งแรกในรัฐอัลเบอร์ตา ประเทศแคนาดา โดยพบได้เฉพาะในชั้นหิน Bearpaw ในยุคครีเทเชียสตอนปลาย (ประมาณ 70–75 ล้านปี) เท่านั้น แอมโมไลท์มีชั้นแผ่นบาง ๆ ที่แสดงสีรุ้งหรือสีเหลือบ (iridescence) เช่น สีแดง เขียว เหลือง น้ำเงิน ม่วง โดยสีเหล่านี้เกิดจากปรากฏการณ์ทางแสงในชั้นของแร่อะราโกไนต์ (Aragonite) ที่เรียงตัวอย่างละเอียด แอมโมไลท์ถือเป็นอัญมณีหายากและพบได้น้อยค่ะ

Ammolite มักถูกนำมาทำเป็นจี้ เข็มกลัด และต่างหู และบางครั้งก็ขายเป็นงานศิลปะ Ammolite ไม่ใช่หินแข็ง มีค่าความแข็งโดยเฉลี่ย 3.5 ตามโมห์สสเกล ซึ่งหมายความว่าสามารถโดนขีดข่วนได้ง่าย (หากไม่เคลือบ) ความร้อนและสารเคมี เช่น กรด น้ำหอม และสเปรย์ฉีดผม ก็อาจทำให้เกิดความเสียหายได้เช่นกัน วิธีทำความสะอาดที่อยากแนะนำ คือ ให้ใช้ผ้านุ่ม ๆ (หรืออาจชุบน้ำหมาด ๆ) ก็ถือว่าเพียงพอแล้วค่ะ

Physical Properties

• องค์ประกอบ: เปลือกฟอสซิลของแอมโมไนต์ที่สูญพันธุ์ไปแล้ว ส่วนใหญ่เป็นแร่อะราโกไนต์ (CaCO₃) ร่วมกับซิลิกา แคลไซต์ ไพไรต์ และแร่ธาตุอื่น ๆ

• ประเภท: อัญมณีอินทรีย์ (Organic Gems) จากฟอสซิล

• ความแข็ง: 3.5 - 4.5 (จากโครงสร้างของอราโกไนต์)

• ความถ่วงจำเพาะ: 2.60 - 2.85

• สี: มีสีเหลือบแวววาว เช่น แดง เขียว น้ำเงิน ม่วง และทอง

• ประกาย: แก้ว - มุก - เรซินยางสน

• ความโปร่งแสง: ทึบแสง - กึ่งโปร่งแสง

• แนวแตกเรียบ: ไม่มี แต่มีโครงสร้างที่เปราะ

• การเกิด: แอมโมไลท์ก่อตัวในช่วงปลายยุคครีเตเชียส (ประมาณ 70 ล้านปีก่อน) โดยเปลือกของแอมโมไนต์จะถูกฝังในตะกอนทะเลและกลายเป็นฟอสซิล ในกระบวนการนี้ ชั้นของอะราโกไนต์จะคงสภาพไว้และก่อตัวเป็นชั้นแผ่นบางที่สะท้อนแสง เกิดเป็นสีเหลือบรุ้งขึ้นมา แหล่งกำเนิดหลัก ได้แก่ ประเทศแคนาดา (โดยเฉพาะบริเวณแม่น้ำ St. Marys และเมือง Lethbridge โดยร้อยละ 90 ของแอมโมไลท์คุณภาพอัญมณีมาจากที่นี่) 

ประวัติและการค้นพบครั้งแรก แอมโมไลท์ถูกจัดเป็นอัญมณีอย่างเป็นทางการโดย สมาพันธ์อัญมณีศาสตร์สากล (CIBJO) ในปี 1981 โดยก่อนหน้านั้น ชนพื้นเมือง แบล็กฟุต (Blackfoot) เรียกแอมโมไลท์ว่า “Iniskim” ซึ่งหมายถึง “หินควาย” และใช้ในการประกอบพิธีกรรมเพื่อดึงดูดความอุดมสมบูรณ์และการรักษา ถึงแม้ว่าเปลือกแอมโมไนต์จะเป็นที่รู้จักมานานหลายร้อยปี แต่แอมโมไลท์ในฐานะอัญมณีเชิงพาณิชย์เพิ่งเริ่มมีการขุดและใช้จริงจังในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 20

ความเชื่อส่วนบุคคล แอมโมไลท์ได้รับการยกย่องว่าเป็น หินแห่งการเปลี่ยนแปลงและพลังชีวิต (Chi) โดยเชื่อว่ามีพลังในการฟื้นฟูและส่งเสริมความมั่งคั่ง สามารถกระตุ้นและปรับสมดุลจักระทั้ง 7 โดยเฉพาะจักระฐานรากและจักระตาที่สาม ส่งเสริมความกระจ่างแจ้ง การเติบโตส่วนบุคคลและความสงบในใจ ดึงดูดความมั่งคั่ง ความสำเร็จ และสุขภาพที่ดี เสริมพลังฮวงจุ้ยภายในบ้านหรือที่ทำงานได้ดี นอกจากนี้ยังช่วยในการขจัดพลังงานลบและสนับสนุนการ เยียวยาและฟื้นฟูอีกด้วย

หมายเหตุ: คุณสมบัติเหล่านี้เป็นความเชื่อในวงการคริสตัล ยังไม่มีการรับรองทางการแพทย์

วิธีทำความสะอาดและดูแล ใช้ผ้าแห้งนุ่ม ๆ เช็ดอย่างเบามือ หลีกเลี่ยงน้ำ ความชื้นสูง เครื่องอัลตราโซนิก ความร้อน และสารเคมีรุนแรง

• การเก็บรักษา: แยกเก็บในกล่องบุนวมนุ่ม ๆ ไม่ให้สัมผัสกับหินที่แข็งกว่า

• การชำระล้างพลังงาน: แนะนำให้ใช้แสงจันทร์ เสียง หรือควันสมุนไพร (ไม่ควรใช้น้ำ)

• หมายเหตุ: แอมโมไลท์จำนวนมากผ่านกระบวนการเสริมความคงทน (Stabilization) ด้วยเรซินและวัสดุรองหลัง ควรดูแลเหมือนหินประกอบ (Composite Gem)

References:

Mindat - Ammolite

GIA - Ammolite: The Fashionable Fossil

GIA - Ammolite: An Organic Jewel

EARTH@HOME - Geologic Time Scale

Wikipedia – Ammolite

กรมทรัพยากรธรณี - อะราโกไนต์

*ข้อมูลอาจมีการอัพเดทเพิ่มเติมในอนาคต