Opal

โอปอ (Opal)

โอปอ เป็นอัญมณีที่มีความน่าหลงใหล โดดเด่นด้วยปรากฏการณ์ “เล่นสี” (Play-of-Color) ซึ่งแสดงแสงสีรุ้งระยิบระยับบนผิวตามมุมมองที่เปลี่ยนไป ทำให้โอปอถือเป็นสัญลักษณ์แห่งความหวัง ความคิดสร้างสรรค์ และการเสริมพลังอารมณ์ในหลากหลายอารายธรรมมาอย่างยาวนาน

Physical Properties

• สูตรเคมี: SiO₂·nH₂O (ซิลิกาที่มีน้ำ)

• กลุ่มแร่: Mineraloid (ไม่มีโครงสร้างผลึก)  

• ระบบผลึก: Amorphous (non-crystalline)  

• ความแข็ง: 5.5–6.5

• ความถ่วงจำเพาะ: 1.98–2.25  

• สี: ขาว ดำ น้ำเงิน เขียว ชมพู ส้ม ใสไร้สี (ทั้งแบบที่มีและไม่มีการเล่นสี)

• ความโปร่งแสง: โปร่งใสถึงทึบแสง

• ประกาย: แก้ว หรือบางครั้งมีลักษณะคล้ายไขขี้ผึ้ง

• แนวแตกเรียบ: ไม่มี 

• การเกิด: เกิดจากสารละลายที่มีซิลิกาและน้ำเป็นส่วนประกอบ เมื่อน้ำฝนซึมลงสู่พื้นดิน จะพาซิลิกาที่ละลายมาจากหินทรายไหลลึกลงไปใต้ดิน ในช่วงเวลานานนับพันถึงนับล้านปี น้ำที่อุดมไปด้วยซิลิกานี้จะไหลเข้าไปเติมเต็มรอยแตก ช่องว่าง หรือโพรงในชั้นหิน เมื่อเวลาผ่านไป น้ำจึงค่อย ๆ ระเหยออกไป เหลือไว้แต่ซิลิกาเป็นชั้น ๆ หากสภาวะเหมาะสม (โดยเฉพาะการตกตะกอนอย่างช้า ๆ และโครงสร้างระดับจุลภาคที่เรียงตัวอย่างมีระเบียบ) จะทำให้เกิด โอปอคุณภาพสูง (Precious Opal) ซึ่งแสดงเอฟเฟกต์การเล่นสี (play-of-color) แต่หากโครงสร้างไม่เรียงตัวเป็นระเบียบ จะได้เป็น โอปอธรรมดา (Common Opal) ที่ไม่มีการเล่นสีค่ะ

ประวัติและการค้นพบครั้งแรก โอปอได้รับความนิยมมาตั้งแต่ยุคโบราณ ชาวโรมันยกย่องว่าเป็นอัญมณีล้ำค่าที่สุด และเป็นสัญลักษณ์แห่งความหวังและความบริสุทธิ์ มีบันทึกการขุดพบโอปอครั้งแรกเมื่อประมาณ 4,000 ปีก่อนคริสตกาลในเอธิโอเปีย คำว่า "opalus" ปรากฏในวรรณกรรมโรมันราวปี 250 ปีก่อนคริสตกาล ซึ่งมีรากศัพท์มาจากภาษาสันสกฤต "upala" หมายถึง "หินล้ำค่า" พ่อค้าและนักสะสมในสมัยโบราณต่างชื่นชมโอปอในเรื่องสีที่เปลี่ยนแปลงได้ และเชื่อว่าโอปอรวมคุณสมบัติของอัญมณีทุกชนิดไว้ในตัวเดียว 

แหล่งสำคัญในปัจจุบัน ได้แก่ ออสเตรเลีย (โดยเฉพาะที่ Lightning Ridge และ Coober Pedy) เอธิโอเปีย เม็กซิโก บราซิล และสหรัฐอเมริกา

ความหมาย มีความเชื่อกันว่าโอปอนั้นเสริมสร้างความคิดสร้างสรรค์ จินตนาการ และความเป็นธรรมชาติ ส่งเสริมความสมดุลทางอารมณ์ กระตุ้นให้แสดงตัวตนอย่างแท้จริงออกมา ขยายความรู้สึกทั้งด้านบวกและลบ เพื่อการเข้าใจและบำบัดอารมณ์อย่างลึกซึ้ง และยังช่วยปกป้องจากพลังงานลบ และเสริมสร้างพลังใจให้เข้มแข็งได้อีกด้วย

หมายเหตุ: คุณสมบัติเหล่านี้เป็นความเชื่อในวงการคริสตัล ยังไม่มีการรับรองทางการแพทย์

วิธีทำความสะอาดและดูแล สามารถใช้น้ำสบู่อุ่นและผ้านุ่มเช็ดเบา ๆ หลีกเลี่ยงสารเคมีรุนแรง เครื่องล้างอัลตราโซนิก และการทำความสะอาดด้วยไอน้ำ

• การเก็บรักษา: เก็บแยกจากหินที่แข็งกว่า ตั้งน้ำไว้ใกล้ ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้โอปอแห้งและด้านไปในที่สุด

• หมายเหตุพิเศษ: โอปอมีน้ำเป็นส่วนประกอบสูงสุดถึง 20% จึงควรหลีกเลี่ยงความร้อนจัด การขาดน้ำ หรือการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิอย่างรวดเร็ว ซึ่งอาจทำให้เกิดรอยแตกร้าว (Crazing)

• การชำระล้างพลังงาน: ล้างพลังงานด้วยแสงจันทร์ หรือใช้การสั่นสะเทือนเสียง (เช่น ชามร้องเพลง) แทนการแช่น้ำ

สรุป

โอปอเป็นแร่ซิลิกาที่มีน้ำเป็นส่วนประกอบ (Hydrated Silica) มีชื่อเสียงจากความแวววาวระยิบระยับที่เกิดจากการหักเหของแสงผ่านโครงสร้างจุลภาค พบได้มากในออสเตรเลีย เอธิโอเปีย และเม็กซิโก และได้รับการเคารพบูชาในฐานะหินแห่งโชคลาภ ความลึกลับ และศิลปะมาตั้งแต่สมัยโบราณ

References:

Wikipedia – Opal

Mindat.org - Opal

Geologyscience.com - Opal

GIA - Opal

กรมทรัพยากรธรณี - โอปอ

*ข้อมูลอาจมีการอัพเดทเพิ่มเติมในอนาคต