Citrine

ซิทริน (Citrine)

ซิทริน คือ ควอตซ์ชนิดโปร่งใสที่มีสีตั้งแต่เหลืองอ่อนจนถึงน้ำตาลทอง ได้รับความนิยมจากประกายและโทนสีที่อบอุ่นราวกับแสงอาทิตย์ สีของซิทรินเกิดจากการมีธาตุเหล็กปริมาณเล็กน้อยแทรกอยู่ในโครงสร้างของผลึกควอตซ์ โดยได้รับสมญานามว่า “หินแห่งความมั่งคั่ง (Stone of Abundance)” ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความสดใส ความสำเร็จ และพลังงานเชิงบวก ซิทรินธรรมชาติแท้นั้นพบได้ค่อนข้างยาก ส่วนใหญ่ในท้องตลาดมักเป็นอเมทิสต์หรือสโมคกี้ควอตซ์ที่ผ่านกระบวนการให้ความร้อนเพื่อเปลี่ยนสีให้ใกล้เคียงกับซิทรินธรรมชาติค่ะ

Physical Properties

• สูตรเคมี: SiO₂

• ระบบผลึก: Trigonal

• ความแข็ง: 7

• ความถ่วงจำเพาะ: 2.66

• สี: เหลืองอ่อน ทอง น้ำผึ้ง น้ำตาลโทนอุ่น

• ความโปร่งแสง: โปร่งใส - กึ่งโปร่งแสง

• ประกาย: แก้ว

• แนวแตกเรียบ: ไม่มี

• การเกิด: ซิทรินมักเกิดในสภาพแวดล้อมของหินอัคนีและหินแปร โดยเฉพาะในสายแร่ควอตซ์แบบไฮโดรเทอร์มอลหรือโพรงหินภูเขาไฟ ปัจจัยสำคัญที่สุดคือสภาวะออกซิเดชันของธาตุเหล็กภายในโครงสร้างผลึกควอตซ์ ในระยะเริ่มต้นของการเกิด ผลึกควอตซ์เริ่มก่อตัวจากของเหลวที่อุดมด้วยซิลิกา ซึ่งมีต้นกำเนิดจากแมกมาหรือกระบวนการไฮโดรเทอร์มอล ของเหลวนี้จะเย็นตัวลงและตกผลึกในช่องว่างหรือรอยแตกของหิน ระหว่างการตกผลึก ธาตุเหล็กในปริมาณเล็กน้อยสามารถแทนที่ตำแหน่งของธาตุซิลิคอนในโครงสร้างของควอตซ์ได้ หากอยู่ในรูป Fe²⁺ ผลึกจะยังคงใสหรือมีสีอ่อน

เมื่อผลึกควอตซ์ที่มีธาตุเหล็กถูกให้ความร้อนตามธรรมชาติ เช่น จากพลังงานความร้อนใต้พิภพ แมกมาใกล้เคียง หรือกระบวนการแปรสภาพ ธาตุเหล็กจะเกิดการออกซิไดซ์เป็น Fe³⁺ การเปลี่ยนแปลงนี้ทำให้เกิดสีเหลืองทองถึงส้มทอง ซึ่งเป็นลักษณะเฉพาะของซิทรินธรรมชาตินั่นเองค่ะ

ซิทรินธรรมชาติหายากมาก เนื่องจากจำเป็นที่ต้องมีสมดุลที่พอดีระหว่างปริมาณของธาตุเหล็กและอุณหภูมิความร้อนตามธรรมชาติ "ต้องร้อนพอที่จะเปลี่ยนสภาพออกซิเดชันของเหล็ก แต่ไม่ร้อนเกินไปจนทำลายโครงสร้างผลึก"

ประวัติและการค้นพบครั้งแรก ซิทรินได้รับความนิยมมาตั้งแต่สมัยกรีกโบราณ โดยมีการนำมาใช้ทำเครื่องประดับตั้งแต่ราวศตวรรษที่ 1 ก่อนคริสต์ศักราช ชื่อ “Citrine” มาจากภาษาฝรั่งเศสคำว่า citron หมายถึง “มะนาว” ในช่วงศตวรรษที่ 17 ซิทรินได้รับความนิยมในยุโรปในฐานะเครื่องรางแห่งการปกป้องและความมั่งคั่ง เนื่องจากซิทรินธรรมชาติพบได้ยาก มนุษย์เราจึงได้พัฒนาเทคนิคการให้ความร้อนแก่อเมทิสต์เพื่อเลียนแบบสีของซิทริน ซึ่งยังคงใช้กันมาจนถึงปัจจุบันค่ะ

ความหมาย ซิทรินเป็นที่รู้จักในฐานะ “หินแห่งการดึงดูด ความสำเร็จ และความสุข” เชื่อกันว่ามีพลังแห่งดวงอาทิตย์ที่ช่วยกระตุ้นพลังใจ ร่างกาย และจิตวิญญาณ ในเชิงพลังงานบำบัดซิทรินส่งเสริมความมั่นใจในตนเองและขจัดพลังงานด้านลบ จึงมักถูกเลือกใช้เพื่อเสริมแรงบันดาลใจและความคิดสร้างสรรค์ พลังงานของซิทรินสอดคล้องกับ Solar Plexus Chakra ซึ่งเกี่ยวข้องกับความชัดเจนทางอารมณ์ พลังส่วนตัว และความสมดุลทางจิตใจ

หมายเหตุ: คุณสมบัติเหล่านี้เป็นความเชื่อในวงการคริสตัล ยังไม่มีการรับรองทางการแพทย์

วิธีทำความสะอาดและดูแล ใช้น้ำอุ่นและแปรงขนอ่อนทำความสะอาดอย่างเบามือ ควรหลีกเลี่ยงสารเคมีรุนแรง เครื่องอัลตราโซนิก และการอบไอน้ำ 

• การเก็บรักษา: เก็บในถุงผ้าหรือแยกจากหินที่แข็งกว่าเพื่อป้องกันรอยขีดข่วน

• การชำระล้างพลังงาน: วางบนแผ่นเซเลไนต์หรือควอตซ์ใส ใช้วิธีการรมควันด้วยสมุนไพร (เช่น Sage) หรือชำระล้างด้วยเสียง (เช่น ระฆัง หรือ Singing Bowl) หลีกเลี่ยงการตากแดดจัดหรือการแช่เกลือ

References:

Mindat - Citrine

GIA - Citrine

Wikipedia – Citrine

กรมทรัพยากรธรณี - ควอตซ์

*ข้อมูลอาจมีการอัพเดทเพิ่มเติมในอนาคต